Segir alla söguna?

Það kemur ekki á óvart að vísitala kaupmáttar launa hafi lækkað um 7,8% síðastliðna 12 mánuði. Það sem kemur á óvart er að vísitalan hafi ekki lækkað meira.

Það er ástæða fyrir því.

Vísitalan nær nefnilega eingöngu til heildarlauna á vinnumarkaði. M.ö.o, laun þeirra sem dottið hafa útaf vinnumarkaði, t.d. vegna atvinnumissis, mælist ekki í vísitölunni. Ætli vísitala kaupmáttar þeirra hafi ekki lækkað um nærri 50% að meðaltali ef við gerum ráð fyrir að þeir fái atvinnuleysisbætur og hafi haft ca. meðallaun fyrir atvinnumissi.

Annar hópur sem ekki mælist í vísitölunni eru ellilífeyrisþegar. Sumir af stærstu lífeyrissjóðum landsins hafa þurft að skerða lífeyrisgreiðslur um allt að 10% og lætur því nærri að kaupmáttarskerðing þessa hóps sé á bilinu 15 til 18%.

Þriðji hópurinn er svo þeir sem þurfa að reiða sig að meira eða minna leiti á bætur frá Tryggingastofnun. Ég þori ekki að spá fyrir um hver kaupmáttarrýrnun þeirra er.

Launavísitalan sýnir því ekki raunverulega kaupmáttarrýrnun landsmanna allra, aðeins þeirra sem svo heppnir eru að hafa enn atvinnu og þar með laun.   

Það er einnig áhugavert að rýna í tölur um þróun launavísitölunnar. Þessar tölur má sækja á heimasíðu Hagstofunnar. Að neðan er graf sem sýnir þróun launavísitölu á almennum markaði annarsvegar og hjá hinu opinbera hinsvegar frá 2005 til 1. ársfjórðungs 2009.

Á myndinni sést að frá byrjun árs 2005 allt til áramótanna 2005/6 breytast laun með svipuðum hætti á almennum vinnumarkaði og hjá hinum opinbera. Þá skýst almenni markaðurinn fram úr. Þetta breytist snarlega á 4. ársfjórðungi 2008, í hruninu. Laun á opinbera markaðnum halda áfram að hækka með svipuðum hætti einsog árin á undan en laun á almenna markaðnum fara að standa í stað eða lækka. Yfir allt tímabilið hafa laun á opinbera markaðnum hækkað meira en laun á almenna markaðnum.

Ég vek athygli á að þetta þýðir ekki að meðallaun hjá hinu opinbera séu hærri en á almenna markaðnum. Bara að bilið þarna á milli hefur minnkað.

Það verður áhugavert að skoða hvort þessi þróun haldi áfram. Tölur fyrir annan ársfjórðung 2009 verða birtar núna í haust.

Kaupmáttur launa hefur lækkað um 7,8%